NGƯỜI MẮC BỆNH TÂM THẦN PHẠM TỘI CÓ PHẢI CHỊU TRÁCH NHIỆM HÌNH SỰ KHÔNG?
CÂU HỎI
Kính chào công ty Luật TNHH TLK, trong khu phố tôi sống có một người đàn ông bị bệnh tâm thần thường hay la mắng, chửi bới người khác. Thậm chí đã xảy ra trường hợp người này bất ngờ lao ra đánh người khác đến mức gãy tay. Tôi rất bức xúc và lo lắng cho sự an toàn của bản thân và những người xung quanh đây. Tôi thắc mắc rằng người mắc bệnh tâm thần phạm tội có phải chịu trách nhiệm hình sự không? Mong được Quý công ty tư vấn và giải đáp. Tôi xin cảm ơn!
BÀI VIẾT LIÊN QUAN
1. Thẩm quyền truy tố là gì? Pháp luật quy định như thế nào về thẩm quyền truy tố?
2. Các trường hợp nào cần bắt buộc phải trưng cầu giám định?
3. Quy định về tình thế cấp thiết trong Bộ luật Hình sự năm 2015
Cảm ơn Quý Khách hàng đã tin tưởng và gửi câu hỏi đến Công ty Luật TNHH TLK, trên cơ sở quy định pháp luật và thực tiễn giải quyết, chúng tôi xin gửi tới Quý Khách hàng nội dung tư vấn như sau:
CƠ SỞ PHÁP LÝ
1. Bộ luật hình sự số 100/2015/QH13 được Quốc hội thông qua ngày 27 tháng 11 năm 2015;
2. Luật số 12/2017/QH14 được Quốc hội thông qua ngày 20 tháng 06 năm 2017 sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự số 100/2015/QH13;
3. Bộ luật Tố hình sự số:101/2015/QH13 được Quốc hội thông qua ngày 27 tháng 11 năm 2015.
4. Các văn bản pháp luật khác hướng dẫn có liên quan.
NỘI DUNG TƯ VẤN
Trách nhiệm hình sự được áp dụng với những chủ thể có năng lực trách nhiệm hình sự khi có hành vi nguy hiểm cho xã hội. Trên thực tế có nhiều trường hợp người phạm tội đã gây ra thiệt hại hoặc hành vi nguy hiểm cho xã hội nhưng không có năng lực trách nhiệm hình sự nên không bị xử lý hình sự. Những người mắc bệnh tâm thần thường không có năng lực trách nhiệm hình sự, vì vậy họ sẽ không phải chịu trách nhiệm hình sự nếu thỏa mãn các điều kiện cụ thể của pháp luật hình sự. Để giúp khách hàng giải quyết những vướng mắc liên quan, chúng tôi - Công ty Luật TLK xin đưa ra những giải thích và lựa chọn phương án xử lý liên quan tới vấn đề: “ Người mắc bệnh tâm thần phạm tội có phải chịu trách nhiệm hình sự không?”.
Ảnh 1. Người mắc bệnh tâm thần phạm tội có phải chịu trách nhiệm hình sự không?_Hotline: 0972118764
I. MỘT SỐ VẤN ĐỀ PHÁP LÝ QUAN TRỌNG LIÊN QUAN ĐẾN NGƯỜI MẮC BỆNH TÂM THẦN PHẠM TỘI CÓ PHẢI CHỊU TRÁCH NHIỆM HÌNH SỰ KHÔNG?
1. Năng lực trách nhiệm hình sự và trách nhiệm hình sự
Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017 quy định tội phạm là hành vi nguy hiểm cho xã hội được quy định trong Bộ luật Hình sự, do người có năng lực trách nhiệm hình sự hoặc pháp nhân thương mại thực hiện một cách cố ý hoặc vô ý, xâm phạm đến các quan hệ xã hội, quyền, lợi ích được pháp luật bảo vệ mà theo quy định của Bộ luật này phải bị xử lý hình sự.
Như vậy, hành vi nguy hiểm cho xã hội được thực hiện bởi người có năng lực trách nhiệm hình sự thì mới được coi là tội phạm. Người có năng lực trách nhiệm hình sự là người khi thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội có khả năng nhận thức được tính nguy hiểm cho xã hội của hành vi của mình và có điều khiển hành vi hoặc lựa chọn thực hiện hành vi khác phù hợp với đòi hỏi của xã hội. Bên cạnh đó, người có năng lực trách nhiệm hình sự cũng phải là người đã đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự theo quy định.
Mặt khác, yếu tố lỗi là một trong những yếu tố cấu thành tội phạm được xem xét trong quá trình xử lý hình sự. Người không thể nhận thức, điều khiển hành vi của mình thì không được coi là có lỗi khi thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội. Vì vậy, họ không được coi là chủ thể của tội phạm.
Theo Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017, chỉ người phạm một tội đã được luật hình sự quy định mới phải chịu trách nhiệm hình sự. Trách nhiệm hình sự là hậu quả pháp lý của việc thực hiện tội phạm mà cá nhân, pháp nhân phải chịu trách nhiệm trước nhà nước về hành vi phạm tội của mình. Trách nhiệm hình sự của cá nhân, pháp nhân được thực hiện bằng các hình phạt và các biện pháp cưỡng chế hình sự theo quy định của pháp luật. .
Như vậy, chỉ người nào có năng lực trách nhiệm hình sự thì mới phải chịu trách nhiệm hình sự - một chế tài hình sự về hành vi phạm tội của mình theo quy định của pháp luật hình sự.
2. Người mắc bệnh tâm thần phải chịu trách nhiệm hình sự không?
Căn cứ Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017, tình trạng không có năng lực trách nhiệm hình sự được quy định là một trong những trường hợp loại trừ trách nhiệm hình sự. Cụ thể, người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội trong khi đang mắc bệnh tâm thần, một bệnh khác làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình, thì không phải chịu trách nhiệm hình sự.
Như vậy, hành vi gây nguy hiểm cho xã hội của người đang trong tình trạng không có năng lực trách nhiệm hình sự thì không được coi là tội phạm và người này không phải chịu trách nhiệm hình sự.
Để xác định tình trạng không có năng lực trách nhiệm hình sự cần phải thông qua trưng cầu giám định theo quy định tại Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2015. Hội đồng giám định pháp y về tâm thần sẽ tiến hành giám định, xác định và kết luận bằng một bản Kết luận giám định pháp y tâm thần. Bản kết luận giám định là căn cứ để các cơ quan tố tụng xem xét trách nhiệm pháp lý của người bị mắc bệnh tâm thần.
Tóm lại, người mắc bệnh tâm thần phạm tội được loại trừ trách nhiệm hình sự khi thỏa mãn đồng thời hai điều kiện sau:
- Thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội xâm phạm các quan hệ xã hội được Bộ luật Hình sự bảo vệ;
- Tại thời điểm thực hiện hành vi trên, có Kết luận giám định pháp y tâm thần của Hội đồng giám định pháp y về tâm thần kết luận người đó đang mắc bệnh làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình.
Tuy nhiên, người bị bệnh tâm thần vẫn có khả năng bị truy cứu trách nhiệm hình sự trong trường hợp Kết luận giám định pháp y tâm thần kết luận rằng họ chỉ bị hạn chế năng lực hành vi chứ không phải mất năng lực hành vi. Khi đó, căn cứ theo Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017, tình tiết người phạm tội là người có bệnh bị hạn chế khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình được coi là một tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự.
=> Xem thêm: Trường hợp loại trừ trách nhiệm hình sự do phòng vệ chính đáng?
3. Trường hợp người mắc bệnh tâm thần phải chịu trách nhiệm hình sự
Căn cứ Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017, người mắc bệnh tâm thần phải chịu trách nhiệm hình sự trong hai trường hợp:
(1) Người mắc bệnh tâm thần vẫn phải chịu trách nhiệm hình sự nếu Kết luận giám định pháp y tâm thần kết luận rằng họ chỉ bị hạn chế năng lực hành vi chứ không phải mất năng lực hành vi như đã phân tích ở trên.
(2) Trường người phạm tội trong khi có năng lực trách nhiệm hình sự nhưng trước khi bị kết án đã mắc bệnh tới mức mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình, thì có thể phải chịu trách nhiệm hình sự. Trong trường hợp này căn cứ vào Kết luận giám định pháp y, giám định pháp y tâm thần, Tòa án có thể quyết định đưa họ vào một cơ sở điều trị chuyên khoa để bắt buộc chữa bệnh. Sau khi khỏi bệnh, người đó có thể phải chịu trách nhiệm hình sự.
Đối với trường hợp người mắc bệnh tâm thần được loại trừ trách nhiệm hình sự thì vẫn có thể bị áp dụng các biện pháp tư pháp bắt buộc chữa bệnh. Theo Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017, Viện kiểm sát hoặc Tòa án căn cứ vào kết luận giám định pháp y, giám định pháp y tâm thần có thể quyết định đưa họ vào một cơ sở điều trị chuyên khoa để bắt buộc chữa bệnh.
Trường hợp người đang chấp hành hình phạt tù mà bị bệnh tới mức mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình, thì căn cứ vào kết luận giám định pháp y, giám định pháp y tâm thần, Tòa án có thể quyết định đưa họ vào một cơ sở điều trị chuyên khoa để bắt buộc chữa bệnh. Sau khi khỏi bệnh, nếu không có lý do khác để miễn chấp hành hình phạt, thì người đó phải tiếp tục chấp hành hình phạt. Thời gian bắt buộc chữa bệnh được trừ vào thời hạn chấp hành hình phạt tù.
=> Xem thêm: Trong vụ án hình sự việc chấm dứt bảo vệ sẽ diễn ra khi nào?
Ảnh 2. Người mắc bệnh tâm thần phạm tội có phải chịu trách nhiệm hình sự không?_Hotline: 0972118764
II. TỔNG KẾT PHẦN GIẢI ĐÁP: NGƯỜI MẮC BỆNH TÂM THẦN PHẠM TỘI CÓ PHẢI CHỊU TRÁCH NHIỆM HÌNH SỰ KHÔNG?
Kính thưa Quý Khách hàng, từ những tổng hợp và phân tích trên đây, Công ty Luật TNHH TLK xin đưa ra phần giải đáp như sau:
Theo quy định của Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017, người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội trong khi đang mắc bệnh tâm thần, một bệnh khác làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình, thì không phải chịu trách nhiệm hình sự.
Ngoài ra, người mắc bệnh tâm thần phải chịu trách nhiệm hình sự trong hai trường hợp:
(1) Người mắc bệnh tâm thần vẫn phải chịu trách nhiệm hình sự nếu Kết luận giám định pháp y tâm thần kết luận rằng họ chỉ bị hạn chế năng lực hành vi chứ không phải mất năng lực hành vi như đã phân tích ở trên.
(2) Trường người phạm tội trong khi có năng lực trách nhiệm hình sự nhưng trước khi bị kết án đã mắc bệnh tới mức mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình, thì có thể phải chịu trách nhiệm hình sự sau khi áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh.
=> Xem thêm: Ai là người được bảo vệ trong vụ án hình sự?
III. BẠN NÊN LỰA CHỌN MỘT TỔ CHỨC CUNG CẤP DỊCH VỤ PHÁP LÝ NHƯ THẾ NÀO LÀ TỐT NHẤT?
Một tổ chức cung cấp dịch vụ pháp lý chất lượng và uy tín cần có một số tiêu chí như sau:
Thứ nhất: Phải là tổ chức pháp lý chính thống, có giấy phép hoạt động hợp pháp;
Thứ hai: Có Ban lãnh đạo phải là luật sư, giàu kinh nghiệm và có học vị cao thì càng tốt;
Thứ ba: Có đội ngũ luật sư, hệ thống nhân sự bài bản, chuyên nghiệp, được đào tạo kỹ lưỡng;
Thứ tư: Thân thiện, tận tâm và nỗ lực hết sức vì lợi ích của khách hàng. Coi sự hài lòng của khách hàng, chất lượng công việc là danh dự của chính mình;
Thứ năm: Quy trình cung cấp dịch vụ chuyên nghiệp, chu đáo, linh hoạt và logic để tối ưu hóa hiệu suất công việc, đồng thời tiết kiệm tối đa thời gian của khách hàng;
Thứ sáu: Giá dịch vụ hợp lý, cạnh tranh;
Thứ bảy: Dịch vụ phong phú cả về lĩnh vực cung cấp tới các gói dịch vụ trong cùng một lĩnh vực để khách hàng lựa chọn gói dịch vụ phù hợp, cũng như có thể hỗ trợ toàn diện cho khách hàng trong suốt quá trình hoạt động;
Thứ tám: Có năng lực Kết nối – Xúc tiến quan hệ thương mại cho khách hàng nếu khách hàng có nhu cầu,…
Việc tìm kiếm cho mình một tổ chức tư vấn pháp lý toàn diện, chuyên nghiệp và uy tín là điều mà bất cứ khách hàng nào cũng mong muốn. Bởi không ai muốn bị rủi ro thiệt hại cả về tài chính lẫn thời gian mà kết quả lại không đạt được như kỳ vọng. Tuy nhiên để tìm được tổ chức như vậy thì không phải là điều dễ dàng bởi số lượng đơn vị cấp dịch vụ tại thị trường Việt Nam hiện nay là rất nhiều với chất lượng khác nhau.
Một gợi ý cho bạn rằng, Công ty Luật TNHH TLK của chúng tôi tuy không dám nhận là công ty cung cấp dịch vụ pháp lý tốt nhất thị trường nhưng Chúng tôi thỏa mãn tất cả các tiêu chí nêu trên và còn nhiều hơn thế, chắc chắn sẽ là một sự lựa chọn tốt cho Quý vị.
IV. MỘT SỐ CÂU HỎI LIÊN QUAN ĐẾN NGƯỜI MẮC BỆNH TÂM THẦN PHẠM TỘI CÓ PHẢI CHỊU TRÁCH NHIỆM HÌNH SỰ KHÔNG?
Câu hỏi 1: Cố ý phạm tội và vô ý phạm tội là gì?
Trả lời:
Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017 quy định về cố ý phạm tội và vô ý phạm tội như sau:
Cố ý phạm tội là phạm tội trong những trường hợp sau đây:
- Người phạm tội nhận thức rõ hành vi của mình là nguy hiểm cho xã hội, thấy trước hậu quả của hành vi đó và mong muốn hậu quả xảy ra;
- Người phạm tội nhận thức rõ hành vi của mình là nguy hiểm cho xã hội, thấy trước hậu quả của hành vi đó có thể xảy ra, tuy không mong muốn nhưng vẫn có ý thức để mặc cho hậu quả xảy ra.
Vô ý phạm tội là phạm tội trong những trường hợp sau đây:
- Người phạm tội tuy thấy trước hành vi của mình có thể gây ra hậu quả nguy hại cho xã hội nhưng cho rằng hậu quả đó sẽ không xảy ra hoặc có thể ngăn ngừa được;
- Người phạm tội không thấy trước hành vi của mình có thể gây ra hậu quả nguy hại cho xã hội, mặc dù phải thấy trước và có thể thấy trước hậu quả đó.
Câu hỏi 2: Pháp luật quy định trường hợp nào được miễn trách nhiệm hình sự?
Trả lời:
Căn cứ Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017, có 07 trường hợp được loại trừ trách nhiệm hình sự, bao gồm:
(1) Sự kiện bất ngờ;
(2) Tình trạng không có năng lực trách nhiệm hình sự;
(3) Phòng vệ chính đáng;
(4) Tình thế cấp thiết;
(5) Gây thiệt hại trong khi bắt giữ người phạm tội;
(6) Rủi ro trong nghiên cứu, thử nghiệm, áp dụng tiến bộ khoa học, kỹ thuật và công nghệ;
(7) Thi hành mệnh lệnh của người chỉ huy hoặc của cấp trên.
Như vậy, khi thuộc những trường hợp trên cá nhân phạm tội sẽ được miễn trách nhiệm hình sự. Tuy nhiên, việc miễn trách nhiệm hình sự chỉ có hiệu lực khi được đã được các cơ quan điều tra điều tra rõ và có được Tòa án quyết định.
=> Xem thêm: Có những biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt nào trong tố tụng hình sự?
Trên đây là một số nội dung tổng hợp tư vấn mà Chúng tôi xin dành tới Quý Khách hàng. Với tư cách là đơn vị cung cấp dịch vụ, chúng tôi luôn thấu hiểu và sẵn sàng đồng hành giải quyết những nhu cầu cũng như những khó khăn mà Quý Khách hàng đang gặp phải. Nếu còn vướng mắc hoặc cần tư vấn chuyên sâu hơn, Quý Khách hàng vui lòng liên hệ tới số tổng đài: 0972118764 để được luật sư tư vấn trực tiếp (tư vấn hoàn toàn miễn phí).
Xin chân thành cảm ơn Quý vị!
Phòng Tố tụng – Công ty Luật TNHH TLK
CÔNG VIỆC CÔNG TY LUẬT TNHH TLK THỰC HIỆN
1. Tư vấn cho Quý khách hàng tất cả các vấn đề pháp lý liên quan tới đời sống xã hội, cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp và nhà đầu tư.
2. Cung cấp tới Quý Khách hàng, đại diện thực hiện tất cả các dịch vụ pháp lý liên quan tới đời sống xã hội, cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp và nhà đầu tư.
CHÍNH SÁCH ƯU ĐÃI
1. Hỗ trợ cho Quý Khách hàng trong việc kết nối – xúc tiến thương mại trong quá trình hoạt động.
2. Chiết khấu % phí dịch vụ khi Quý Khách hàng sử dụng dịch vụ lần thứ hai.
3. Chăm sóc tư vấn pháp lý miễn phí về pháp luật doanh nghiệp trong một năm (nếu Quý Khách hàng là tổ chức, doanh nghiệp).
4. Chăm sóc, tư vấn pháp lý miễn phí về pháp luật thuế - kế toán cho doanh nghiệp trong vòng một năm (nếu Quý Khách hàng là tổ chức, doanh nghiệp).
5. Cung cấp hệ thống quản trị nội bộ doanh nghiệp (nếu Quý Khách hàng là tổ chức, doanh nghiệp).
CHÍNH SÁCH ƯU ĐÃI MỚI NHẤT TẠI ĐÂY
Chúng tôi luôn sẵn sàng làm người bạn đồng hành, tận tâm và là điểm tựa pháp lý vững chắc cho Quý Khách hàng.
Kính chúc Quý Khách hàng sức khỏe cùng sự phát triển thịnh vượng!
Trong trường hợp có nhu cầu cần tư vấn, sử dụng dịch vụ Quý Khách hàng vui lòng liên hệ với chúng tôi theo thông tin dưới đây:
CÔNG TY LUẬT TNHH TLK
- ĐT: +(84) 243 2011 747 Hotline: 097 211 8764
- Email: info@tlklawfirm.vn Website: tlklawfirm.vn
